Rau mồng tơi
Rau mồng tơi nhân dân còn gọi là Rau mùng tơi, rau tầm tơi, tên chữ Hán là “Lạc quỳ”, sách “Bản Thảo” còn gọi là “Chung Quỳ” hay “Yên Chi Thái” và chép: “… nơi nào cũng có, hay leo trên bờ giậu, lá láng mà giòn, dùng nấu canh ăn, hột lớn bằng hột ngũ vị tử, bóp chà ra có chất nhựa đỏ như chất yên chỉ giồi mặt. Tương truyền ngón tay bị độc sưng tấy, giã lá mồng tơi bỏ thêm vài hột muối, đắp lên thì kiến hiệu ngay. Về mặt dược tính, rau này vị chua, tính trơn lạnh, không độc, chủ trị hoạt trung, tán nhiệt, lợi đại tiểu tràng.
Theo sách “Nam Dược Thần Hiệu”, rau mồng tơi vị chua tính hàn, không độc, hoạt thai dễ đẻ, hoạt tràng, thông đại tiểu tiện, hột tán thành bột mịn trộn với phấn thoa trừ rôm sảy rất hay.
Trị liệu:
1/ Chữa Chứng “Nhũ Hoa Sưng Nứt”
Nhũ hoa phụ nữ bị sưng nứt, dùng một nắm nhỏ Lá Mồng Tơi, rửa sạch, giã thật nhuyễn với chút ít muối đắp lên. Chỉ vài ba lần đắp là khỏi. (Dã Thái Trị Bách Bệnh Dân Gian Liệu Pháp)
2/ Chữa Chứng “Mụn Nhọt Sưng Tấy”
Chờ đúng giờ thìn (Chính Thìn: đúng 8 giờ sáng hái một nắm Lá Mồng Tơi, thứ không quá non, không quá già, đang được ánh nắng chiếu vào, dùng khăn sạch chùi kỹ bụi bẩn nếu có, không dùng nước rửa rồi cho vào cối sạch, thêm chút muối, giã rõ nhuyễn đắp vào mụn. Rất hay. (Thực Liệu Kỳ Phương)
3/ Chữa Chứng “Ruột Nóng, Táo Bón”
Dùng 1 nắm Lá Mồng Tơi, rửa kỹ, giã nát vắt lấy nước pha với 1 tách nước uống, chỉ vài lần uống là cảm thấy ruột mát, đi đại tiện dễ. Nhớ khi đang dùng phương thuốc này, tránh ăn các thứ cay, nóng như tiêu, ớt… và uống rượu, sau khi uống nước cốt mồng tơi độ 2,3 giờ đồng hồ, ăn thêm vài củ khoai lang càng mau hiệu nghiệm. (Thực Liệu Kỳ Phương)
4/ Chữa Chứng “Tiểu Tiện Nóng Buốt, Khó Tiểu”
Hái 1 nắm lá mồng tơi vào lúc Chính Dần (giữa giờ Dần: đúng 4 giờ sáng) những lá này phải được khoanh vùng, dùng khăn ướt lau kỹ từ chiều hôm trước. Sau khi hái, để nguyên, không rửa nữa, cho vào cối sạch, dùng chày sạch giã nát, vắt lấy nước cốt, pha với nước chín, cho thêm vài hạt muối, uống vào lúc mặt trời mọc. Bã dùng đắp vào bụng dưới nơi bàng quang. Chỉ vài lần thì khỏi. (Thực Liệu Kỳ Phương)
5/ Chữa Chứng “Nhức Đầu Do Trúng Nắng”
Dùng 1 nắm lá rau mồng tơi, rửa sạch, giã nát, đắp lên trán và hai bên thái dương, dùng vải bó lại, nằm nghỉ chốc lát, chất lá hút hết cái nóng độc ra thì khỏi. (Dã Thái Trị Bách Bệnh Dân Gian Liệu Pháp)
6/ Chữa Chứng “Sưng Trĩ”
Dùng 1 nắm lá mồng tơi, rửa thật sạch, giã nhuyễn, đắp vào chỗ sưng trĩ, đồng thời nấu canh Mồng Tơi với cá diếc, ăn cả nước lẫn cái. Rất hay. (Thực Liệu Kỳ Phương)
7/ Chữa Chứng “Da Mặt Khô Nhám, Mau Nhăn”
Hái 1 nắm lá mồng tơi ở đầu nhánh , rửa sạch, giã nát, vắt lấy nước cốt, thêm vài hạt muối, thoa nhiều lần lên da mặt trước khi ngủ. Rất hay. (Thực Liệu Kỳ Phương)
8/ Chữa Chứng “Mũi Thở Ra Hơi Nóng Như Lửa”
Lá mồng tơi nấu với cua đồng giã nát vắt lấy nước, ăn vào buổi trưa, chỉ 1, 2 lần là giải nhiệt, mũi hết thở nóng. (Y Thuật Giản Dụng)
Chú ý: Theo Giáo sư Tiến sĩ Đỗ Tất Lợi. người Indonesia còn dùng rau mồng tơi để chữa chứng khó sinh, dùng trái mồng tơi ép lấy nước nhỏ vào mắt chữa đau mắt. (Những Cây Thuốc và Vị Thuốc Việt Nam)
